Hendrik Jan Ankersmit (1,2 en 3)

Graven nrs. 622 t/m 625 en 822 t/m 825

Ankersmit & zonen : In grote lijnen

Tegelijk met de opkomst van de textielindustrie in Twente, ontstond in Deventer ook een belangrijke textielfabriek. Hendrik Jan Ankersmit vestigde zich in 1799 in Deventer en begon in de Polstraat 10 een zaak in manufacturen. Thuiswerkers, boeren in de omgeving van de stad, weefden voor hem stoffen met door hem aangeleverde garens. Ankersmit had een ververij in een pand Achter de Muren.

Zijn zoon, ook Hendrik Jan genaamd, zette de zaak voort en begon het weven van stoffen rond 1860 te mechaniseren. Samen met drie zoons stichtte hij een textielfabriek in de omgeving van de Lange Zandstraat op de Zandweerd. De firma Ankersmit & Co. startte de productie in de mechanische weverij in 1865. In 1910 werkten er 226 arbeiders. Uiteindelijk groeide dat aantal tot meer dan duizend arbeiders.

In 1965 werd Ankersmit overgenomen door Texoprint en de locatie in Deventer gesloten. Hierdoor gingen op dat moment meer dan 10% van de arbeidsplaatsen in de Deventer industrie verloren.

Overige bronnen

Bedrijvendatabase Stichting Industrieel Erfgoed Deventer

Wikipedia : Pagina Ankersmit

Over het imitatiebatik van Ankersmit

Over de familie Ankersmit (website van nazaat Willem)

Hendrik Jan (2)

De begravenen op de Oude Begraafplaats

In de graven (onder grafnummers 622 t/m 625 en even verderop onder grafnummers 822 t/m 825) liggen tal van leden van de familie Ankersmit begraven. De stamvader Hendrik Jan (1) ligt met zijn vrouw Christina Kok in grafnummer 622 en hij werd in 1850 begraven. Tijdens zijn leven begon Hendrik Jan met het laten weven van katoenen stof bij thuiswevers en vervolgens het (blauw-)verven en gladmaken van deze stoffen om ze vervolgens daarin te gaan handelen. De ververij was gevestigd in Achter de Muren, in een smal straatje aan de Duimpoort. Hendrik Jan gaat zelf aan de Polstraat (nr.10) wonen om van daaruit de handel in textiel te drijven. Het gaat hem voor de wind. En zijn huwelijk met Christina is vruchtbaar, ze krijgen negen kinderen. Vijf jongens, vier meisjes.

Tweede zoon Hendrik-Jan (2), geboren in 1806 komt in 1833 bij zijn vader in het bedrijf. Hij brengt de zaak verder tot bloei en neemt in 1862 de mechanisatie met stoommachines ter hand in een nieuw gebouwde fabriek aan de landelijk gelegen Lange Zandstraat (Zandweerd). Hendrik -Jan 2 trouwt met Geertruida Johanna Helena van Rhee en krijgt met haar 6 kinderen. Hij is tevens geruime tijd raadslid in de gemeente Deventer. Hendrik-Jan (2) en zijn vrouw liggen in graf 823.

Drie zoons, waaronder Hendrik Jan (3) , gaan kort na 1860 deel uitmaken van de directie van het bedrijf. Ankersmit en Co groeit gestaag door en heeft in 1866 zo’n 180 werknemers in dienst. In 1867 telt de fabriek 200 getouwen, in 1907: 600. Hendrik Jan (3) ligt met zijn vrouw Anna Marie van Werle in graf 824.

Van ieder van de Ankersmit-directieleden wordt vervolgens 1 zoon in de directie opgenomen. De zoon van Hendrik Jan (3): Hendrik Jan (4), de zoon van Diderik: Diderik (2) en Albert, de zoon van Leonard. Deze generaties overlijden na het sluiten van deze begraafplaats.

Bloei en ondergang van het bedrijf

Ankersmit & Co. is een van de meest belangrijke industriële ondernemingen van Deventer in de eerste helft van de 20e eeuw. De wortels liggen in de tweede helft van de 19e, waarin de ondernemingszin zijn kans krijgt. Bij de ontwikkeling van de industrie behoort ook de sociale kwestie: de omgang met de werknemers. In de 19e eeuw zijn werkdagen van 12 uren eerder regel dan uitzondering, Werken er kinderen in de fabriek. Het bedrijf bouwt woningen voor zijn werknemers en binnen het verband van de onderneming worden veel sociale activiteiten georganiseerd. Er zijn arbeidsconflicten en stakingen. Zeker aan het eind van de 19e en begin van 20e eeuw is er sprake van uitgesproken standsverschil tussen de bazen en de arbeiders.

Met de textielindustrie gaat het in de jaren 60 van de vorige eeuw bergafwaarts. Fusies , reogranisaties en afslankingen leiden in 1965 tot sluiting van Ankersmit. 1100 mensen komen op straat te staan.

Stamvader Hendrik Jan (1) had de enorme groei en ontwikkeling, noch de teloorgang van het bedrijf ook meer enigszins kunnen bevroeden toen hij zijn blauwververij aan Achter de Muren begon.

Voor een zeer informatieve documentaire uit 2014 over het einde van Ankersmit verwijzen we naar deze pagina van TV Oost.

Voor een vlot geschreven geschiedenis van het bedrijf verwijzen we graag naar het boek “Ankersmit, honderd jaar katoen in Deventer” van Heleen Janszen en Sam de Visser (2006)

Hendrik Jan (3)