Anna Elisabetha der Mouw - Zillinger ( 1831 - 1892 )

Graf nr 1116

Anna Elisabetha Zillinger destijds 41 jaar , verhuisde in 1872, van Zwolle naar Deventer. Ze werd directrice van de nieuwe door de gemeente gefinancierde 3- jarige meisjes HBS (Hogere Burger School). De opleiding duurde drie jaar en was gericht op beschaving, goede smaak, ontwikkeling van verstand en hart; over een beroep of een vervolgstudie werd niet gesproken. Er werd aan het eind geen erkend diploma uitgereikt. (1)

Voordat Anna Zillinger directrice in Deventer werd – ze was een van de eerste vrouwelijke schooldirecteuren in Nederland - had ze al een een loopbaan achter de rug als onderwijzeres/lerares en had ze diverse zogenaamde Middelbare Opleidingsakten behaald. (2)

Twintig jaar Kleine Overstraat

Haar man, Jacobus der Mouw, en haar twee kinderen bleven eerst in Zwolle achter en vestigden zich ongeveer een jaar later bij haar aan de Kleine Overstraat (nr. 34.) Jacobus dreef in het voorhuis een kleine boekenwinkel en uitleenbibliotheek. (3)

“[Anna] met haar levend, intelligent gezicht boven donkere kleding en kanten omslagdoek, leidde haar school op energieke en talentvolle wijze en was bovendien nog huisvrouw en moeder, opgewekt en met groot gevoel voor gezelligheid. Het eigen beroep gaf haar bevrijdende zelfstandigheid en zekerheid, die haar nog verder boven haar man deden uitstijgen. Ze werd nu geheel en al een zelfbewust centrum van leven, nam een groot, begrijpend maar ook wel dominerend aandeel in het leven van haar twee opgroeiende kinderen … en kreeg een zekere bekendheid in Deventer kringen om haar gezellige thee-uurtjes in de vooral huiselijk gemeubileerde tuinkamer met de grote ramen naar groen en zonlicht.” (4)

Moeder dichter J.A. Dèr Mouw (Adwaita)

Anna dankt een deel van de historische bekendheid aan haar zoon: de latere dichter J.A. Dèr Mouw. Deze bracht een deel van zijn schooljeugd in Deventer door. Hij publiceerde later gedichten onder het pseudoniem “Adwaita”. Het hofje tussen de Assenstraat en de Kleine Overstraat , grenzend aan de voormalige gezinswoning, is naar hem vernoemd.

Overlijden en begrafenis

Begin 1892 overleed Anna op zestig jarige leeftijd onverwacht. Op 16 februari werd ze begraven. De Deventer Koerier schreef: “Vier schoone kransen en een palmtak tooiden de lijkkist. Op de begraafplaats sloten zich bij den stoet aan de burgemeester, de wethouder van onderwijs, verschillende leraren van het M.O., vele tegenwoordige en vroegere leerlingen….. Toen de kist in de groeve was neergelaten, nam ds.Moltzer het woord om … een woord van waardering en hulde te spreken, waarvoor dr. Der Mouw, de zoon der overledene, diep aangedaan zijn dank betuigde”. (5)

Haar zoon gaf later iets van zijn ontroering weer in het gedicht “Bevrijding”:

“stilte, als toen moeder dood was weggedragen

Met vreemd geschuifel door de eindloze gang,

En door het huis mijn halfbewuste drang

Rondliep om haar te zoeken, hele dagen. (6)

Een in de Deventer Koerier opgenomen “In memoriam” stak in fraaie bewoordingen de loftrompet over Anna der Mouw- Zillinger:

“Hoog begaafd, ja dat was zij naar hoofd en hart, en naast dat alles boven dat alles een echte vrouw….In onzen tijd van dikwerf nederdrukkend pessimisme en realisme een sursum corda, de harten naar boven! te doen hooren, was haar lust, zonder blind te zijn voor de schaduwen der werkelijkheid. Hare fijn bewerktuigde kunstenaarsziel had behoefte aan poëzie…” (5)

Noten

(1) Uit Nieuwsbrief Stichting Oud Deventer, nr. 36 2015, pag.7

(2) Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek

(3) Merkwaardige huizen en hun bewoners – J.A. Der Mouw, Deventer Koerier 10-08-1940 Tweede Blad, bladzijde 1.

(4) Uit “De Nieuwe Stem, nr. 6 juni 1953 , blz. 350-365 H.Redeker; J.A. Dèr Mouw

(5) Verslag Deventer Koerier 17 – 02- 1892

(6) Brahman Deel 1, pag. 56 - 1919

Foto’s

De moeder van J.A. dèr Mouw, Anna Elisabetha Zillinger, uit: A.M. Cram-Magré, Dèr Mouw-Adwaita (1962, p. 16) via de collectie KB

Dèr Mouw in zijn studententijd, uit: A.M. Cram-Magré, Dèr Mouw-Adwaita (1962, p. 32) via de collectie van de KB

Kleine Overstraat 34 uit Collectie Overijssel

Zoon Johan (J.A.) in zijn studententijd

Kleine Overstraat 34 (destijds)